Programlanabilir sayıcılar, tayin edilmiş aralıkta sayım yaparlar. Pek çok kullanım alanları bulunmaktadır. Yapılacak devrede, zaman ve zaman sonunda bir iş yapılacaksa bu devreden faydalanılabilir. Mesela, basketbolda kullanılan 24 saniye kuralını panoda göstermek için bu devre yapılabilir. Belli saniyede bitmesi gereken yarışma veya işlerin zamanını takip etmek için veya otomasyon devrelerinde de kullanılabilir.

Devrenin Çalışması ve Yapısı:

Bu devre, tayin ettiğimiz sayıdan geri, sıfıra kadar saymaktadır. BASLATMA BUTONU'na basınca DSW1 ve DSW2 ile programladığımız sayıya gidilmekte ve buton bırakıldığıda geri sayım başlamaktadır. Sayı sıfıra geldiğinde ise "0 CIKIŞI" sürekli 1 seviyesinde olmakta ve D2 ledi sürekli yanmakta, "SÜRELİ ÇIKIŞ" noktası 1 saniye kadar 1 seviyesinde kalmakta ve geri 0 seviyesine inmekte ve D1 ledi 1 saniye kadar yanmakta, buzzer ise 1 saniye kadar ötmektedir.

Devrede sayıcı olarak 4510 entegreleri kullanılmıştır. BASLATMA BUTONU'na basılmasıyla, PRESET ENABLE (PE) ucu aktif olmaktadır. PE ucunun aktif olmasıyla, 4510 entegrelerinin PRESET girişleri ile progamlama değeri olan sayılar girilmektedir. Bu sayılar 4510 entegresinin Q1-Q4 çıkışlarında binary (ikilik) olarak çıkmaktadır. Buradan 4543 entegresi ile LED DISPLAY sürülmektedir. Ayrıca bu çıkışların her birinden 4078 entegresine sayım sırasında 0 değerini bulmak için uçlar gitmektedir. 4078 entegresi 8 girişli NOR kapısı veya OR kapısı olarak kullanılabilmektedir. Burada girişinin hepsi 0 seviyesine (00000000) geldiğinde çıkışı 1 olmakta ve 4001 entegresinin flip-flop olarak kullanılan kapılarını kontrol etmektedir. Ayrıca BAŞLATMA BUTONU'ndan gelen diğer uç ise bu flip-flopun diğer girişini kontrol etmektedir. Bu flip-flopun bir çıkışı sayıcılara sayma yetkisi vermekte, diğeri ise çıkış olarak kullanılmaktadır.

Devrede bulunan osilatör için ise, CD 4093 Entegre ile Yapılan Karedalga Osilatörü devresi, devrede bulunan 470nF kondansatörün kapasite değeri büyütülerek denenmiştir. Yapılacak devrede zaman hassasiyeti var ise kristal kontrollü 1Hz osilatör kaynağı kullanılmalıdır.

Devrede kullanılan C3 ve C4, 100nF kondansatörler voltajı filtrelemek amacıyla kullanılmıştır.

Devrenin Şeması:



Devrenin Ek Dosyaları:

Devre şemasını büyük görmek için tıklayınız

Devrenin, Proteus ISIS programıyla hazırlanmış şemasını sıkıştırılmış zipli dosya olarak indirmek için tıklayınız

Malzeme Listesi:
U1: CD 4001
U2: CD 4078
U3, U4: CD 4510
U5, U6: CD 4543
D1, D2: Kırmızı Led
7SEG1, 7SEG2: Ortak katodlu led displey
C1: 680nF
C2-C4: 100nF
R1: 10K
R2-R5, R20-R23: 2K2
R6-R19, R25, R26: 470
R24: 1M8
DSW1, DSW2: 4'lü dip switch
B3: Buton
J1: Devrenin +5V besleme girişi
BUZ1: Buzzer

Notlar:

1- Devrede gösterilen BUZ1 buzzeri uygulamada denenmemiş, çalışacağı düşünülerek bilgilendirme amaçlı olarak gösterilmiştir. Bunun yerine herhangi bir alarm devresi yapılabilir.

2- Ekte verilen Proteus ISIS dosyasında, simülasyonun çalışırlılığı, kullanılan bilgisayarın yetenek ve kapasiyesiyle doğru orantılıdır ve bazı sorunlar oluşabilir. Devre Simülasyonda çalıştırıldığında, sayıcı 2 saniyeye programlanır ve BASLATMA BUTONU'na basınca hemen bırakılırsa çıkış vermemekte ve buzzer ötmemektedir. Devre malzemeler ile kurularak çalıştırıldığında bu durum olmamaktadır.


Kaynak : www.teknomerkez.net